Marek Wojcicki (ZPwN Rodlo), Wieslaw Lewicki (Konwent/ Kongres), min.Christoph Bergner, min.Tomasz Siemoniak, Bernd Gajda (mniejszosc Niemiecka)

Wspólne Oświadczenie Okrągłego Stołu w sprawie wspierania obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Niemczech oraz miemieckiej mniejszości w Polsce, zgodnie z polsko-niemieckim Traktatem o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy

Warszawa, dnia 12 czerwca 2011 r.

I. W ramach przygotowań do obchodów 20. rocznicy podpisania polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, pod przewodnictwem Sekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji RP Tomasza Siemoniaka oraz Pełnomocnika Rządu Republiki Federalnej Niemiec ds. Wysiedlonych i Mniejszości Narodowych Parlamentarnego Sekretarza Stanu w Federalnym Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Niemiec Dr Christopha Bergnera, odbyły się rozmowy Okrągłego Stołu dotyczące wspierania obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Niemczech i niemieckiej mniejszości w Polsce.

W rozmowach tych uczestniczyli przedstawiciele Rządu Rzeczypospolitej Polskiej i niemieckiego Rządu Federalnego oraz przedstawiciele obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków Niemczech reprezentowani przez Przewodniczącego Konwentu Organizacji Polskich w Niemczech Wiesława Lewickiego i Przewodniczącego Związku Polaków w Niemczech "Rodło" Marka Wójcickiego oraz niemieckich mniejszości w Polsce reprezentowanej przez Przewodniczącego Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce Bernarda Gaidę. Celem tych rozmów było m.in. dokonanie przeglądu obecnego stanu realizacji postanowień Traktatu oraz wypracowanie działań dotyczących realizacji ustalonych w Traktacie równych praw dla obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Republice Federalnej Niemiec oraz mniejszości niemieckiej w Rzeczypospolitej Polskiej.

 

W wyniku przeprowadzonych dotychczas rozmów, zarówno przedstawiciele polskiego jak i niemieckiego rządu dostrzegają na przykładzie obydwu grup - obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Niemczech oraz niemieckiej mniejszości w Polsce - potencjał służący pogłębianiu więzi między Polską a Niemcami na poziomie społeczeństw obywatelskich, który powinien zostać wykorzystany i być rozwijany w duchu Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Obywatele niemieccy polskiego pochodzenia i Polacy w Niemczech oraz członkowie niemieckiej mniejszości w Polsce przyczyniają się do tego rozwoju stanowiąc pomost dla wzajemnego zrozumienia i współpracy między obydwoma krajami. Dzięki swojemu wkładowi we wszystkie dziedziny życia, takie jak kultura, nauka i gospodarka, wzbogacają oni społeczeństwa w obydwu krajach.

II. Aby umożliwić lepsze wykorzystanie tego potencjału porozumienia, powinny zgodnie z postanowieniami artykułów 20 i 21 polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z dnia 17 czerwca 1991 r., zostać stworzone odpowiednie możliwości do tego, by obywatele niemieccy polskiego pochodzenia i Polacy w Niemczech oraz członkowie niemieckiej mniejszości w Polsce mogli w swoich krajach realizować swoją tożsamość. Sprawa ta wymaga szczególnej uwagi ze strony rządu polskiego i rządu niemieckiego oraz instytucji państwowych w obu krajach.

1. W celu wspierania obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Niemczech strona niemiecka podejmie następujące działania:

- Uczestnicy Okrągłego Stołu z zadowoleniem przyjmują rezolucję Niemieckiego Bundestagu z dnia 10 czerwca 2011 r. uchwaloną z okazji 20. rocznicy podpisania polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, która stanowi uhonorowanie całości stosunków polsko-niemieckich oraz wyraża życzenie by uczcić pamięć i dokonać rehabilitacji członków byłej mniejszości polskiej w Niemczech i ich organizacji, w szczególności Związku Polaków w Niemczech (Rodło), prześladowanych i mordowanych przez nazistów.

- W ramach upamiętniania i przypominania o grozie drugiej wojny światowej strona niemiecka będzie angażowała się na rzecz umożliwienia szerszego włączenia polskich przedstawicieli w gremia doradcze miejsc pamięci, poświęconych narodowo-socjalistycznym rządom przemocy. W miejscu pamięci "Topografia Terroru" w Berlinie, Polska zostanie szczególnie uhonorowana w ramach stałej ekspozycji. Ponadto przedstawiony zostanie spis odpowiednich miejsc pamięci znajdujących się w Niemczech.

- Utworzone zostanie Centrum Dokumentacji Kultury i Historii Polaków w Niemczech. Rząd Federalny zamierza wspierać finansowo utworzenie i wspieranie takiej placówki dokumentacyjnej. W tym celu jeszcze w ramach budżetu na 2011 rok ze środków federalnych zostanie sfinansowane studium wykonalności, umożliwiające określenie, w jakiej formie oraz w ramach jakich instytucjonalnych i finansowych współdziałań możliwe jest zorganizowanie takiego Centrum Dokumentacji w Domu Związku Polaków w Bochum.

- W 2012 roku w oparciu o środki finansowe strony niemieckiej utworzone zostanie w Berlinie biuro reprezentujące interesy wszystkich polskich organizacji w Niemczech. W tym celu zostaną udostępnione pomieszczenia. Środki te zostaną przeznaczone na koszty osobowe i organizacyjne biura. Konwent Organizacji Polskich w Niemczech przedstawi propozycje dotyczące tego, przez kogo i w oparciu o jakie zasady będzie prowadzone wspomniane biuro.

- Rząd Republiki Federalnej Niemiec będzie wspierał finansowo utworzenie portalu internetowego dla wszystkich organizacji polskich w Niemczech. Portal ten będzie prowadzony w ramach funkcjonowania biura w Berlinie. Konwent Organizacji Polskich w Niemczech zaproponuje koncepcję portalu internetowego.

- Okrągły Stół z zadowoleniem przyjmuje utworzenie Komitetu ds. Edukacji przy Polsko-Niemieckiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Regionalnej i Przygranicznej.

Strona niemiecka w tym komitecie, który obejmuje przedstawicieli krajów związkowych (landów) i rządu federalnego, opracuje w możliwie jak najkrótszym czasie, przy wsparciu Okrągłego Stołu i z udziałem polskich organizacji w Niemczech strategię nauczania języka polskiego, jako języka ojczystego.

- Finansowanie projektów w Niemczech dotyczących polskiej kultury i historii będzie kontynuowane.

- Strona niemiecka będzie działała na rzecz powołania pełnomocnych przedstawicieli na szczeblu federalnym i w krajach związkowych RFN do spraw współpracy z obywatelami niemieckimi polskiego pochodzenia i Polakami w Niemczech oraz ich organizacjami.

2. W celu wspierania mniejszości niemieckiej w Polsce strona polska podejmuje następujące działania:

- Dokonanie analizy naukowej niedemokratycznych praktyk PRL wobec obywateli polskich narodowości niemieckiej i bezpaństwowców tej narodowości w okresie władzy komunistycznej. Wyniki analizy będą opublikowane.

- Utworzenie w ramach organizacji mniejszości niemieckiej komórki, która działając na bazie naukowej podjęłaby i koordynowała badania dotyczące mniejszości niemieckiej, jej historii i dziedzictwa kulturowego. Studium wykonalności określiłoby możliwości organizacyjne i finansowe tego przedsięwzięcia.

- Powołanie pełnomocników ds. mniejszości narodowych i etnicznych w województwach (w których jeszcze ich brak), do kompetencji których należeć będą sprawy mniejszości niemieckiej w Polsce.

- Położenie większego nacisku na dotacje podmiotowe przyznawane organizacjom mniejszości niemieckiej w Polsce, w szczególności na wsparcie działalności Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej w Gliwicach.

- Przegląd przez właściwe instytucje państwowe funkcjonujące już od kilku lat w Polsce strategii rozwoju oświaty mniejszości niemieckiej, przy udziale przedstawicieli mniejszości niemieckiej w Polsce oraz dokonanie jej pogłębienia i aktualizacji.

- Udzielenie wsparcia w zakresie muzealnej prezentacji oraz archiwalnego zabezpieczenia dokumentów dotyczących mniejszości niemieckiej w Polsce.

III. Realizacja spraw wspólnych

Biuro dla obywateli niemieckich polskiego pochodzenia w Polaków w Niemczech, które ma powstać w Berlinie oraz Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej w Gliwicach powinny tworzyć pomost pomiędzy obydwoma krajami i w ten sposób przyczyniać się do rozwoju długotrwałego porozumienia w stosunkach polsko-niemieckich.

W ramach dalszej współpracy wskazane jest podejmowanie wspólnych projektów w zakresie wspierania tożsamości obydwu grup. Takim przedsięwzięciem finansowanym wspólnie przez stronę niemiecką i polską może być opracowanie projektu rozwoju polsko-niemieckiej dwujęzyczności. Opracowanie kolejnych polsko-niemieckich wspólnych przedsięwzięć będzie służyło pogłębianiu współpracy w zakresie państwowego wspierania i opieki nad obydwoma grupami ludności.

 

IV. Strony wyraziły zdecydowaną wolę kontynuowania rozmów Okrągłego Stołu po jubileuszowych obchodach dwudziestej rocznicy podpisania Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, w celu omówienia niezałatwionych dotychczas kwestii, dla podjęcia wspólnych ustaleń.

Strona polska zainteresowana jest omówieniem w szczególności następujących zagadnień:

- Utworzenia stabilnej struktury finansowania dla organizacji polskich w Niemczech.

- Wspierania wysiłków na rzecz uzyskania dostępu do mediów w Niemczech.

- Utworzenia w Berlinie miejsca pamięci wszystkich Polaków, ofiar prześladowań nazistowskich.

- Statusu prawnego tych obywateli niemieckich polskiego pochodzenia, którzy są potomkami członków mniejszości polskiej w Niemczech z okresu przed 1940 r.

- Statusu prawnego dotyczącego mienia mniejszości polskiej w Niemczech skonfiskowanego bezprawnie w okresie II Wojny Światowej przez władze III Rzeszy.

 

Strona niemiecka zainteresowana jest omówieniem w szczególności następujących zagadnień:

- Doskonalenia nauczycieli w zakresie nauczania języka niemieckiego, oraz przygotowywaniem nauczycieli do podjęcia nauczenia dwujęzycznego.

- Rozszerzenia procesu nauczania o naukę historii i geografii regionu i państwa, z którego obszarem kulturowym utożsamia się mniejszość niemiecka.

- Tworzenia dwujęzycznych placówek oświatowych na terenach zamieszkałych przez mniejszość niemiecką w Polsce.

- Podjęcia inicjatywy na rzecz uzyskania wyższego poziomu akceptacji społecznej dla mniejszości niemieckiej w Polsce.

- Wspierania wysiłków mniejszości niemieckiej w Polsce w zakresie przyznania jej częstotliwości radiowej oraz finansowego poparcia dla tego zamierzenia w ramach obowiązujących procedur i przepisów.

V. Uczestnicy Okrągłego Stołu podkreślili wagę i znaczenie dialogu polsko-niemieckiego w zakresie realizacji praw obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Niemczech oraz mniejszości niemieckiej w Polsce, uzgodnionych w polsko-niemieckim Traktacie o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.

Byli też w pełni zgodni w ocenie, że w ciągu ostatnich kilku miesięcy dokonano znaczącego postępu w dążeniu do poprawy sytuacji obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Niemczech oraz mniejszości niemieckiej w Polsce.

Polsko-niemieckie rozmowy w ramach Okrągłego Stołu mają być kontynuowane także po uroczystościach rocznicowych w dotychczasowym formacie, a ich uczestnicy mają się spotykać nie rzadziej niż jeden raz do roku, na przemian w obu krajach.

 

Tomasz Siemoniak

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej

Dr Christoph Bergner

Pełnomocnik Rządu Republiki Federalnej Niemiec ds. Wysiedlonych i Mniejszości Narodowych Parlamentarny Sekretarz Stanu przy Federalnym Ministerstwie Spraw Wewnętrznych

Bernard Gaida

Przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce

Wiesław Lewicki

Przewodniczący Konwentu Organizacji Polskich w Niemczech

Marek Wójcicki

Przewodniczący Związku Polaków w Niemczech "Rodło".